Tôi khẳng định luôn là 90% nấm lim xanh trên thị trường là đồ giả, đồ nhái, đồ đểu. Các bạn ít kinh nghiệm, ít chuyên môn sẽ chẳng bao giờ mua được nấm lim xanh rừng thật sự. Không phải nó quá hiếm, quá đắt, mà vì nó khó phân biệt thật giả, không có máy móc hay kỹ thuật hỗ trợ.
Chỉ có dựa vào đạo đức của người bán hàng mà thôi. Cho nên, mua nấm lim xanh về chữa bệnh, thì chúng ta chỉ nên mua chỗ tin tưởng và là người hiểu biết thật sự về nó.
Vì sao lại khó vậy?
Có nhiều lý do.
Thứ nhất, nấm lim xanh chỉ xuất hiện ở những vùng có sự hiện diện của loài lim xanh – loại gỗ rất quý hiếm.
Lim xanh có nhiều nhất ở dãy núi Yên Tử, gồm 3 tỉnh Quảng Ninh, Bắc Giang, Lạng Sơn. Nhiều thứ nhì là vùng miền tây Thanh Hóa. Bắc Trung Bộ và Nam Trung Bộ rải rác có ít.
Thượng hiệu nấm lim xanh lại xuất phát từ Quảng Nam, là do báo chí thổi lên, do có mấy người nông dân hái nấm lim xanh ở vùng này dùng chữa bệnh K và có hiệu quả. Tuy nhiên, vùng Quảng Nam không có nhiều lim xanh, nên cũng chẳng có nhiều nấm. Ấy vậy mà các bố mua nấm lim xanh Quảng Nam suốt, bao nhiêu cũng có.
Thứ 2, lim có nhiều loại, gồm lim xanh, lim đỏ, lim vàng. Trong đó, nấm trên cây lim xanh có giá trị cao nhất, sau đó là lim đỏ và tầm thường như linh chi thường là lim vàng. Nấm trên cây lim là nhổ tất, gọi chung là nấm lim xanh. Lim vàng có nhiều ở Lào, Campuchia và loại này chúng ta mua phải nhiều nhất. Trên thị trường, chúng ta mua 10kg nấm lim, thì dính 9kg nấm lim vàng của Lào, Cam.
Thứ 3, không phải cứ có cây lim xanh là có nấm. Cây lim xanh phải chết, hoặc sâu mục tổn thương mới tạo ra nấm. Không phải cây nào chết cũng tạo ra nấm. Vài cây mới có một cây. Nấm là bào tử sinh trưởng từ vỏ cây lim xanh mục. Mỗi năm nó chỉ ra nấm một lần. Mỗi cây lim xanh chết đi, nấm chỉ sinh ra khoảng 20 năm. Khi nào lớp vỏ ở rễ, thân mục hoàn toàn, tan thành đất, thì cũng hết nấm. Còn cái lõi cứng như đá thì nấm lấy gì mà ăn.
Thứ 4, người Trung Quốc đánh giá rất cao nấm lim xanh rừng và họ thu mua rất nhiều với giá cao. Cho nên, một phần khá lớn nấm lim xanh bị bán sang Trung Quốc. Do đó, nguồn nấm lim xanh rừng xịn thật sự còn ở Việt Nam lại càng ít.
Chúng ta dùng “nấm lim xanh” loại gì?
Thứ nhiều nhất chúng ta mua phải là nấm linh chi trồng. Một số ít thì là nấm lim xanh trồng. Để trồng được nấm lim xanh thực sự tốt, thì phải cấy bào tử nấm trên vỏ gỗ cây lim xanh. Cây lim xanh là gỗ nhóm A, chặt 1 cây là đi tù, vậy thì móc đâu ra cơ sở trồng nấm lim xanh. Có nhưng hiếm. Vậy nên, chủ yếu là nấm linh chi trồng trên giá thể, mà giá thể là loại gì thì chỉ người trồng nấm là biết.
Nhiều thứ nhì là nấm Trung Quốc. Người Trung Quốc trồng đầy, bán rẻ thối. Giá vài trăm k mỗi kg. Về VN thành vài triệu, nên dân buôn rất thích vì lãi nhiều.
Nhiều thứ 3 là nấm lim vàng nguồn từ Lào, Campuchia. Nó là linh chi trên cây lim nên giống hệt, khó phân biệt. Chất lượng ko rõ sao, nhưng người Tàu ko mua, nên nó rẻ.
Nhiều thứ 4 là nấm linh chi thường người dân nhổ trong rừng. Các loại linh chi ở rừng trúc khá giống, khó phân biệt.
Nhiều thứ 5 là có ít nấm lim rừng thật sự, nhưng con buôn trộn thêm 4 loại trên để giảm giá thành, để lãi nhiều.
Thủ phủ nấm lim xanh ở đâu?
Tôi khẳng định luôn là ở toàn dãy Yên Tử. Đây là rừng lim xanh lớn nhất Đông Dương. Vùng này có lịch sử khai thác lâu đời rồi, hàng trăm năm, ngàn năm trước, người dân đã thu hái xuất Trung Quốc qua Lạng Sơn và Móng Cái. Sau này, thương hiệu nấm lim xanh Quảng Nam nổi lên, thì dân ta mới quan tâm. Kể cả những người làm ăn nghiêm túc nhất quảng bá thương hiệu nấm lim xanh Quảng Nam thì vẫn phải nhập nấm lim xanh Yên Tử mà thôi. Còn không nghiêm túc thì chỉ có cách “tạp pí lù” chứ móc đâu ra mà lắm thế.
Đó là lý do ngày xưa, tôi xây dựng thương hiệu “vua nấm lim xanh”, rồi cuối cùng bỏ bê, ko bán nữa, vì không có hàng để bán. Cả tháng người dân khai thác được vài chục kg, không bõ gì mà bán. Cứ gom nhiều thì giá lại vọt lên, hoặc bị trộn nấm đểu ngay. Thế nên, suốt 5-6 năm nay tôi ko quảng bá gì, mà chỉ lấy lắt nhắt về bán cho người quen mà thôi.
Từ năm nay, tôi mới quy hoạch lại vùng khai thác và thu hái số lượng hạn chế. Về cơ bản, mỗi tháng tôi chỉ khai thác được đôi ba chục kg, cho nên cũng sẽ không tập trung bán nó. Lâu lâu viết một tút để anh chị em quen biết biết đến mà thôi.
Không chỉ bán mà tôi cũng xách 1 ký về uống thay nước đấy anh em ạ!
